جلوگیری از پوسیدگی دندان کودکان؛ راهکارهای ساده و کاربردی

آیا میدانستید که حتی دندان های شیری کودکان هم مستعد پوسیدگی هستند و میتوانند روی سلامت دندان های دائمی تاثیر بگذراند؟ بسیاری از والدین زمانی متوجه پوسیدگی دندان جلو کودک میشوند که این پوسیدگی پیشرفت کرده و ظاهر لبخند کودک را تغییر داده است. اما نگران نباشید، با دانستن روش های جلوگیری از پوسیدگی دندان کودکان، میتوانید از این مشکل پیشگیری کنید، حتی برای پوسیدگی دندان کودک یک ساله یا پوسیدگی دندان کودک زیر دو سال که دندان هایشان به تازگی در حال رشد است.

در این مقاله ساده ترین و موثرترین روش جلوگیری از پوسیدگی دندان کودکان را بررسی میکنیم تا دندان های فرزندتان از همان ابتدا تا رشد دندان های دائمی و همچنین مراقبت از آن ها سالم و درخشان بماند. با ما همراه باشید تا با نکات کلیدی آشنا شوید.

پوسیدگی دندان کودکان چیست و چرا اتفاق می افتد؟

پوسیدگی یکی از شایع ترین مشکلات دهان و دندان کودکان است که به دلیل تخریب تدریجی مینای دندان اتفاق می افتد. علائم پوسیدگی دندان زمانی شروع میشود که باکتری های موجود در دهان از باقی مانده ی ذرات مواد غذایی در دهان، تغذیه کرده و اسید تولید میکنند. این فرآیند موجب آسیب به مینای دندان میشود. عدم رعایت صحیح بهداشت دهان و دندان، مصرف زیاد شیرینی و نوشیدنی های حاوی قند و همچنین استفاده طولانی مدت از شیشه شیر از مهمترین دلایل ایجاد پوسیدگی دندان کودک یک ساله و همچنین پوسیدگی دندان کودک زیر دو سال هستند.

اگر این مشکل کنترل نشود، میتواند باعث درد، عفونت و حتی مشکلات تغذیه ای و گفتاری در آینده شود، بنابراین آگاهی از روش جلوگیری از پوسیدگی دندان کودکان از سنین پایین تر، نقش مهمی در حفظ سلامت دهان و دندان دارد.

دلایل رایج پوسیدگی دندان در کودکان

مهمترین عوامل ایجاد پوسیدگی دندان در کودکان عبارتند از :

1. مصرف زیاد شیرینی جات و مواد قندی: خوراکی هایی مثل شکلات، آب میوه های صنعتی، بیسکوییت و شیرینی ها محیط مناسبی برای رشد باکتری های مضر ایجاد میکنند.
2. عدم رعایت بهداشت دهان و دندان: مسواک نزدن منظم، استفاده نکردن از نخ دندان و بی توجهی به پاکسازی دندانها پس از مصرف غذاها باعث تجمع باکتری و پوسیدگی میشود.
3. استفاده طولانی مدت از شیشه شیر یا پستانک آغشته به مواد شیرین: خوابیدن کودک با شیشه شیر یا پستانک آغشته به عسل یا شکر خطر پوسیدگی دندان جلو کودک را افزایش میدهد.
4. کمبود فلوراید: فلوراید ماده ای است که به تقویت مینای دندان کمک میکند، بنابراین کمبود آن میتواند باعث پوسیدگی دندان کودک زیر دو سال هم شود.
5. عوامل ژنتیکی: برخی از کودکان به طور ژنتیکی مینای ضعیف تری دارند که مستعد پوسیدگی زو درس هستند.

روش های جلوگیری از پوسیدگی دندان کودکان

جلوگیری از پوسیدگی دندان کودکان از همان دوران نوزادی آغاز میشود و شامل چند عادت مهم در بهداشت دهان و تغذیه انهاست:

1. عادت های بهداشتی صحیح از دوران نوزادی: حتی قبل از روش اولین دندان، والدین باید لثه های نوزاد را با یک گاز استریل یا پارچه نرم و مرطوب تمیز کنند. همزمان با رویش اولین دندان، استفاده از مسواک نرم مخصوص کودکان ضروری است. همچنین از دو سالگی به بعد باید کودک را به مسواک زدن منظم و کشیدن نخ دندان صحیح در شب و روز عادت دهید.
2. رعایت برنامه تغذیه مناسب برای حفظ سلامت دندان ها: کاهش مصرف خوراکی های شیرین و چسبنده، مثل شکلات، آب نبات و بیسکوییت و جایگزین کردن آنها با میوه ها، سبزیجات و غذاهای سالم و سرشار از کلسیم به تقویت دندان ها کمک میکند. نوشیدن آب به جای آبمیوه های شیرین و محدود کردن میان وعده های قندی نقش مهمی در جلوگیری از پوسیدگی دارد.
3. استفاده از فلوراید و تاثیر آن بر استحکام دندان کودکان: فلوراید یکی از موثرترین روش ها برای تقویت مینای دندان و کاهش پوسیدگی است. والدین میتوانند با استفاده از خمیر دندان حاوی فلوراید و با مشورت و تجویز دندانپزشک از درمان های فلوراید تراپی یا وارنیش فلوراید استفاده کننده تا دندان های کودک مقاوم تر شود.

پوسیدگی دندان جلو کودک، چرا دندان های جلویی زودتر خراب میشوند؟

دندان های جلویی کودک به دلایل مختلفی بیشتر در معرض پوسیدگی قرار دارند و در بسیاری از موارد، از اولین دندان هایی هستند که دچار آسیب میشوند. مهمترین عوامل موثر در این مشکل عبارتند از :

1. استفاده طولانی مدت از شیشه شیر در شب: خوابیدن با شیشه حاوی شیر یا مایعات شیرین باعث میشود تا باقی مانده مواد قندی در دهان، محیط ایده آلی را برای رشد باکتری های مخرب ایجاد کند. این حالت که به آن پوسیدگی شیشه شیر گفته میشود، اغلب باعث تخریب دندان های جلویی میشود.
2. قرار گرفتن دندان های جلویی در معرض مستقیم مواد قندی: هنگام مکیدن شیشه شیر یا پستانک آغشته به عسل یا مواد خوراکی شیرین، دندان های جلویی بیشترین تماس را با مواد قندی دارند و در معرض پوسیدگی قرار میگیرند.
3. عدم رعایت بهداشت دهان و دندان: بسیاری از والدین بر این تصورند که دندان های شیری نیاز به مراقبت کمتری دارند و در نهایت می افتند، نادیده گرفتن سلامت دندان های شیری و عدم تمیز کردن دندان های کودک، احتمال پوسیدگی و آسیب به رشد دندان های دائمی را افزایش میدهد.
4. کمبود فلوراید: مینای دندان های جلویی حساس تر هستند و در صورت کمبود فلوراید، احتمال ایجاد پوسیدگی در آنها بیشتر میشود.

پوسیدگی دندان کودک یک ساله؛ چطوری از ایجاد پوسیدگی دندان کودک زیر دو سال جلوگیری کنیم؟

پوسیدگی دندان کودک یک ساله میتواند نگران کننده باشد، زیرا دندان های شیری نقش مهمی را در رشد صحیح فک، نحوه گفتار و تغذیه کودک دارند. یکی از اولین علائم پوسیدگی بروز لکه ها روی دندان هاست، که در صورت بی توجهی به مرور تیره تر خواهند شد. برای روش جلوگیری از پوسیدگی دندان کودکان ، رعایت چند نکته ضروری است :

• زمان شروع مسواک زدن: به محض رویش اولین دندان، باید با یک مسواک کوچک و نرم مخصوص نوزاد و میزان کمی از خمیردندان، دندان ها را تمیز کرد.
• کنترل تغذیه کودک: برای جلوگیری از پوسیدگی دندان کودک یک ساله لازم است مصرف زیاد مواد قندی، مانند آبمیوه های صنعتی، بیسکویت ها و شیرینی ها به حداقل برسد. والدین باید این خوراکی ها را محدود کرده یا پس از مصرف آنها بلافاصله دندان های کودک را تمیز کنند.
• پرهیز از شیشه شیر شبانه: خوابیدن کودک حین شیر خوردن، یکی از عوامل پوسیدگی زودرس دندان های شیری هستند. بهتر است شب ها تنها از آب در شیشه شیر استفاده کنید.
• نقش والدین در پیشگیری از مشکلات دندانی: والدین باید عادت های صحیح بهداشتی را از سنین پایین تر آموزش دهند. همچنین تا زمانی که کودک مهارت کافی برای مسواک زدن پیدا نکرده است، راهنمایی و نظارت والدین در تمیز کردن دندان های کودک ضروری است.
• اولین ویزیت دندانپزشکی: مراجعه به دندانپزشک در سن یک سالگی یا حداکثر 6 ماه بعد از رویش اولین دندان، کمک میکند تا مشکلات احتمالی برای جلوگیری از پوسیدگی دندان کودک زیر دو سال زودتر تشخیص داده شوند و روش های پیشگیری مناسب به کار گرفته شود.

آیا همیشه باید دندانی های شیری کودک سالم بمانند؟

دندان های شیری کودک به دلیل اینکه نقش مهمی در رشد فک، گفتار و تغذیه دارند، باید به طور صحیح تحت مراقبت باشند، اگر چه در انتها جای خود را به دندان های دائمی میدهند اما سلامت این دندان ها تضمینی است برای سلامت دندان های دائمی که نباید اهمیت این موضوع را نادیده بگیرید، زیرا پوسیدگی دندان های شیری منجر به بروز اتفاقات زیر میشود:

• تاثیر در روند رشد دندان های دائمی: پوسیدگی دندان های شیری ممکن است بر رشد دندان های دائمی تاثیرگذار باشد و مشکلاتی مانند نامرتبی دندان ها یا ناهنجاری های فکی ایجاد کند.
• درد و ناراحتی: پوسیدگی دندان های شیری میتواند باعث بروز درد و ناراحتی برای کودک شود. این فرآیند در صحبت کردن و غذا خوردن کودک نیز تاثیر منفی دارد.
• افزایش احتمال مشکلات دندانی در آینده: کودکانی که در سنین پایین تر دارای مشکلات دندانی هستند، احتمال بروز مشکلات بیشتر برای دندان های دائمی خواهد بود.

پوسیدگی دندان شیری؛ خطرات و پیامدهای آن برای دندان‌ های دائمی

بسیاری از والدین بر این تصور هستند که چون دندان های شیری موقتی هستند، پس اهمیت چندانی ندارند، اما یک باور اشتباه میتواند برای همیشه در سلامت دندان های کودک تاثیر بگذراد. از آنجایی که سلامت دندان شیری تاثیر مستقیمی در دندان های دائمی دارند، کوچکترین بی توجهی میتواند باعث بروز مشکلات جدی برای دندان ها شود.

خطرات و پیامدهای پوسیدگی دندان کودکان:

• عفونت و آسیب به دندان های دائمی: پوسیدگی شدید میتواند باعث عفونت لثه و استخوان فک شود و رشد دندانهای دائمی را تحت تاثیر قرار دهد.
• بی نظمی و کج شدن دندان های دائمی: دندان های شیری به عنوان راهنما برای دندان های دائمی عمل میکنند. افتادن زودهنگام آنها به دلیل پوسیدگی میتواند باعث رویش نامنظم دندان های دائمی شود.
• مشکلات گفتاری و تغذیه ای: پوسیدگی و از دست دادن زودهنگام دندان های شیری ممکن است در تلفظ صحیح کلمات و همچنین در جویدن غذا تاثیر منفی بگذارد.
• افزایش احتمال پوسیدگی در دندان های دائمی: کودکانی که دندان های شیری پوسیده دارند، در آینده بیشتر در معرض پوسیدگی دندان های دائمی قرار میگیرند. زیرا عادات بهداشتی نامناسب در آنها شکل گرفته است.
• احساس درد و ناراحتی مداوم: پوسیدگی دندان‌ های شیری میتواند باعث ایجاد درد، التهاب و ناراحتی کودک شود.

روش جلوگیری از پوسیدگی دندان کودکان

• مسواک زدن صحیح و کشیدن نخ دندان از سنین پایین تر
• کنترل مصرف شیرینی جات و نوشیدنی های شیرین
• مراجعه منظم به دندانپزشک برای چکاپ و پیشگیری از پوسیدگی

کدام مواد غذایی برای جلوگیری از پوسیدگی دندان کودکان مناسب هستند؟

تغذیه سالم نقش مهمی را در سلامت و استحکام دندان های کودکان دارد. برخی از مواد غذایی میتوانند به تقویت مینای دندان و پیشگیری از پوسیدگی و حفظ سلامت دهان کمک کنند. در ادامه برنامه غذایی مناسب کودکان را به شما معرفی میکنیم:

1. استفاده از لبنیات مثل شیر، ماست و پنیر: سرشار از کلسیم هستند و به تقویت مینای دندان کمک میکنند.
2. استفاده از میوه ها و سبزیجات مثل سیب، هویج، کرفس و خیار: حاوی فیبر و آب زیادی هستند و باعث افزایش بزاق میشوند، این فرآیند محیط اسیدی دهان را کاهش میدهد.
3. مصرف آجیل و دانه ها مثل بادام، گردو و تخمه کدو: سرشار از کلسیم و چربی های سالم هستند و به استحکام دندان ها کمک میکنند.
4. مصرف ماهی و تخم مرغ: دارای ویتامین D هستند که جذب کلسیم را افزایش میدهند و به مینا دندان و استخوان ها هم کمک میکنند.
5. غلات کامل مثل نان، برنج قهوه ای و جو دوسر: حاوی ویتامین های گروه B هستند که در سلامت لثه ها و دندان ها نقش مهمی دارند.

کدام مواد غذایی باید محدود شوند؟

1. شیرینی جات و شکلات های چسبناک
2. نوشیدنی های شیرین و گازدار
3. خوراکی های اسیدی مثل لواشک و ترشی ها

بهترین زمان برای مراجعه به دندانپزشک کودکان چه موقع است؟

مراجعه به دندانپزشک برای معاینه دندان کودکان باید از سنین پایینتر آغاز شود تا از مشکلات دندان کودکان جلوگیری شود. بهترین زمان برای اولین ویزیت دندانپزشکی کودکان، معمولا حدود یک سالگی یا به محض اولین رویش دندان شیری است. این فرصت زمان مناسبی برای بررسی سلامت اولیه دندان و لثه های کودک است و دندانپزشک میتواند با مشاوره و راهنمایی در مورد بهداشت، تعذیه و مراقبت های صحیح، از سلامت دندان های کودک شما مراقبت کند. بعد از اولین ویزیت، معاینات دندانپزشکی باید هر 6 ماه یکبار انجام شود تا از مشکلات دندانی در مراحل اولیه شناسایی و پیشگیری شود.

برای تعیین وقت ویزیت با دندانپزشک کودکان کلینیک سبز فرم زیر را پر کنید:

سوالات متداول