کیست های فکی از مشکلات شایع در ناحیه دهان و فک هستند که میتوانند به شکل خوش خیم با در موارد نادر به صورت بدخیم ظاهر شوند. کیست های فکی همانند حفره و پر از مایع در داخل استخوان فک تشکیل میشوند و ممکن است تا مدتها بدون هیچ علائم خاصی باقی بمانند. در این مقاله به علت ایجاد کیست، شناسایی کیست فک پایین و روش های درمان کیست های فکی میپردازیم.
توجه داشته باشید کشف دیر هنگام برخی از کیست های فکی و یا کیست فک پایین، یا عدم توجه به آنها ممکن است دارای پیامدهای خطرناکی از جمله تحلیل استخوان فک و از دست رفتن دندان ها شوند. کیست های دهان و فک در زیر مجموعه انواع ضایعات دهان و فک قرار دارند که باعث عفونت و آسیب به لثه میشوند. تومور زیر فک، کیست فک پایین و علائم کیست در فک همه به گونه ای هستند که در قسمت بافت نرم دهان تشکیل میشوند که به آنها کیست دندانی (ادونتوجنیک) گفته میشود. رشد کیست های فک، اغلب خوش خیم و غیر سرطانی است اما ممکن است حرکت آنها به صورت تهاجمی باشند و به استخوان فک و دندان ها آسیب وارد کنند. برای شناسایی دقیق انواع کیست فکی با ما همراه باشید.
برای تعیین وقت با متخصص بیماری های دهان فک و صورت در شرق تهران با ما در تماس باشید و یا فرم انتهای مقاله را پر کنید.
ساختار و ویژگی کیست های فکی
کیست های فکی بخصوص کیست فک پایین به شکل یک حفره بسته درون استخوان فک ایجاد میشوند که دارای دیواره نازکی و حاوی مایع هستند. کیست فک پایین رشد آرامی دارد و بسته به علت و اندازه، ویژگی های متفاوتی پیدا میکنند:
ظاهر کیست فک پایین به چه شکل است؟
ظاهر کیست های فکی و کیست فک پایین به این شکل است که دیواره آن را بافت نازک (اپیتلیوم) احاطه کرده و در مواردی که کیست به شکل عفونی شود و یا طولانی مدت در فک باقی بماند این دیواره ضخیم تر شده و گاهی بافت التهابی یا فیبروزی پیدا میکند.
محتوای داخل کیست های فکی چیست؟
بسته به نوع کیست فک، محتوای آن ممکن است متفاوت باشد:
- مایع شفاف در کیست های غیر عفونی
- ماده ای چرک مانند و مایع عفونی در کیست های التهابی
- مواد پروتئینی یا کلسیفه در برخی از کیست های مزمن
موقعیت تشکیل کیست های فکی چگونه است؟
کیست های فکی میتوانند در هر دو فک بالا و پایین ایجاد شوند. برخی از انواع کیست فک پایین مثل کیست ناشی از دندان نهفته، به دلیل نزدیکی به رگ های عصبی مهم، اهمیت بیشتری از نظر تشخیص و درمان دارند.
رشد و گسترش کیست های فکی
کیست های فکی معمولا رشد آهسته ای دارند و به اندازه بزرگ نرسیده اند، علائم خاصی ایجاد نمیکنند، اما در صورت رشد بیش از حد ممکن است باعث تحلیل یا تخریب استخوان فک، جا به جایی دندان ها و در کل شکستگی فک شوند.
ویژگی های کلی کیست های فکی به خصوص کیست فک پایین
- معمولاً بدون درد (مگر در موارد عفونی یا بزرگ شدن بیش از حد)
- قابلیت مشاهده در تصاویر رادیوگرافی
- امکان تخریب بافت استخوانی اطراف در صورت درمان نشدن
- در برخی موارد عود پذیر (به‌ویژه در کیست های بزرگ یا درمان ناقص)
تفاوت کیست فک بالا و کیست فک پایین
کیست های فکی هم در فک بالا و هم در فک پایین به وجود می آیند. اما تفاوت های مهم بین این دو وجود دارد که باید در شرایط مهم مورد بررسی توسط متخصص جراحی دهان فک و صورت و پزشک متخصص بیماری های دهان، فک و صورت قرار گیرد.
1.از لحاظ جنس و ساختار استخوان
- کیست فک بالا سبک تر هستند و در این ناحیه به راحتی گسترش پیدا میکنند.
- کیست فک پایین ضخیم تر و محکمتر هستند ولی به علت محدودیت فضا، اگر اندازه کیست بزرگ تر باشد سریع تر به عصب و دندان ها فشار وارد میکند.
2.علت ایجاد کیست
- کیست فک پایین به خاطر دندان عقل نهفته به وجود می آیند.
- کیست فک بالا به دلایل مادرزادی یا مشکلات رشد، ایجاد میشوند.
3.علائم
- کیست فک بالا گاهی باعث سنگینی یا فشار در ناحیه گونه یا زیر چشم میشود.
- کیست فک پایین بیشتر باعث درد و ایجاد بی حسی در لب پایین میشود. زیرا به عصب های مهم نزدیک است.
4.تخریب استخوان
- در فک بالا، به سرعت باعث تحلیل استخوان و از بین رفتن آن میشود.
- در فک پایین این روند کندتر است، ولی اگر اندازه کیست بزرگ باشد ممکن است باعث شکستگی فک شود.
5.سختی جراحی
- در جراحی کیست فک پایین موقعیت حساس تر است، زیرا عصب های مهمی در این ناحیه وجود دارند.
- در جراحی فک بالا ممکن است حین فرایند، وارد دیواره سینوس شده و فرآیند جراحی را با سختی مواجه کند.
تشخیص تومور فک یا شناخت کیست های فکی به چه صورت است؟
- کیست های دهانی و کیست های فک رشد آرامی دارند و بدون هیچ علائمی اندازه آنها افزایش میابد.
- کیست های فک و ضایعات دهانی با معاینه ها و بررسی های دندانپزشکی کشف میشوند.
- ظاهر کیست های فک ممکن است به شکل تاول یا ضایعات دهانی از علائم سرطان دهان و فک در قسمت مخاطی قابل تشخیص باشد.
- کیست های دهانی گاها با تورم، قرمزی و درد همراه هستند.
- کیست های بزرگ درون فکی و کیست های بزرگ فک پایین ممکن است باعث جا به جایی دندان ها شده و به شکل توده ای برجسته در فک نمایان شود.
- کیست های کوچک درون فکی ممکن است تغییرات چشمگیری در ظاهر لثه و فک ایجاد نکنند.
درمان کیست های فکی به چه صورت است؟
بعد از انجام آزمایشات و بررسی ها توسط متخصص بیماری های دهان فک و صورت و دکتر ضایعات دهانی، روش های درمان تومورهای فکی بسته به شرایط بیمار و نوع کیست موجود متفاوت است. بعد از بررسی عکس های رادیولوژی و اسکن هایی که اندازه کیست را مشخص میکنند، نحوه درمان مشخص میشود. اگر اندازه کیست کوچک باشد لثه جراحی شده و کیست از محل خارج میشود. در نهایت لثه بخیه زده شده و زخم طی سه هفته ترمیم خواهد شد.
کیست برای نمونه برداری و انجام آزمایشات به آزمایشگاه فرستاده میشود. اما در مواردی که اندازه کیست بزرگ است و خارج کردن آن در یک جلسه به اتمام نمیرسد، متخصص ضایعات دهان با خارج کردن قسمتی از جدار کیست را خارج میکند. در مرحله بعد حفره حاوی کیست را شستشو داده و با قرار دادن فضانگهدار مانع بسته شدن حفره میشود. طی این فرآیند کیست درون فکی به مرور کوچکتر شده تا به طور کامل از محل موجود پاکسازی شود. در مواردی که کیست درون فک به دندان ها صدمه وارد کند باید دندان های آسیب دیده نیز از محل مورد نظر کشیده شوند.
سخن پایانی
کیست های فکی از مواردی هستند که شاید در نگاه اول ساده به نظر برسند، زیرا بدون درد شروع میشوند، اما در شرایطی بی توجهی به این کیست ها و کیست فک پایین باعث آسیب جدی به استخوان فک، دندان ها و حتی عصب های حساس ناحیه فک میشود. کیست های فکی هر چقدر زودتر تشخیص داده شوند، درمان آنها ساده تر، کم هزینه تر و با کمترین عوارض همراه خواهد بود.
اگر احساس درد، تورم، یا تغییر شکل فک و یا احساس برجستگی کوچک داخل دهان داشتید بهتر است معطل نکنید و منتظر وخامت اوضاع دهان و فک نشوید.
مراجعه به متخصص بیماری های دهان، فک و صورت میتواند کمک کند تا کیست به موقع تشخیص داده شود و قبل از اینکه مشکل جدی شود با روش های مهم و اصولی درمان انجام شود.
در کلینیک دندانپزشکی سبز توسط بهترین متخصص بیماری های دهان دکتر علی لطفی عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی متخصص پاتولوژی (آسیب شناسی) دهان فک و صورت معاینه و انواع بیماری های دهان و ضایعات دهان فک و صورت را به سرعت شناسایی و درمان کنید تا از مشکلات جدی تر در آینده پیشگیری کنید.
برای نوبت دهی فرم زیر را تکمیل کنید:
سوالات متداول درباره کیست های فکی
آیا کیست های فکی خطرناک است؟
بسته به نوع و اندازه کیست، ممکن است بی خطر یا کاملاً جدی باشند. بعضی کیست ها فقط نیاز به بررسی دوره‌ای دارند، اما بعضی دیگر ممکن است به عصب ها، استخوان فک و دندان ها آسیب بزنند و نیاز به جراحی داشته باشند.
آیا کیست فک پایین با کیست فک بالا فرق دارد؟
بله. ساختار استخوانی و محل قرار گیری کیست ها در فک بالا و پایین با هم فرق دارند. کیست های فک پایین معمولاً دیرتر علائم خود را نشان میدهند ولی نزدیک عصب های مهم هستند. کیست های فک بالا میتوانند زودتر پخش شوند و حتی به سینوس ها آسیب بزنند.
آیا کیست فکی باعث درد میشوند؟
بسیاری از کیست های فکی اوایل بدون درد هستند. اما وقتی بزرگ تر شوند یا به عصب‌ها فشار وارد کنند، میتوانند باعث درد، تورم یا حتی بی حسی شوند.
کیست فک با عکس رادیوگرافی مشخص میشوند؟
بله، بیشتر کیست‌های فکی با رادیوگرافی ساده یا عکس OPG مشخصمیشوند. گاهی هم برای تشخیص دقیق‌تر از عکس CBCT استفاده میشود.
درمان کیست فکی به چه شکل است؟
بسته به نوع کیست، ممکن است پزشک فقط پیگیری کند یا جراحی ساده انجام دهد. در بعضی موارد هم نیاز به تخلیه کامل یا حتی پیوند استخوانی هست.
سلام وقت بخیر، خانوم 27 ساله هستم ک در 10 سالگی دندون 6 فک پایینم عفونت کرد، و دندونم شکست مجبور به کشیدن دندون شدم، بعد از اون عفونت پایین فک راستم بزرگتر از چپ شده و انگار غبغب یک طرفه دارم، با لمسش، احساس میکنم ی توده خیلی سفتی وجود داره، چندین بار ک دندون پزشکی مراجعه میکردم میگفتن علتش همون کشیدن دندونه و قرص چرک خشک کن میدادن ک افاقه نکرد، باید جراحی بشه؟! جراحی به چه صورته؟
یه پسر ۲۴ ساله هست پیش داکتر دندان رفته توده‌ی بوکال دندان ۶ با با خیال آبسه جراحی کرده اما بعد چند ماه آرام آرام یک توده اندازه یک آلوبالو در قسمت بوکال ایجاد شده که خیلی سفت و سخت هست
ممکن توده‌ی بدخیم باشه یانه؟
لطفا به این شماره در واتس آپ جهت ویزیت آنلاین پیام دهید:
09128200272